Tin tức

3 Hiện Tượng Phổ Biến Và Thường Gặp Đối Với Trụ Bơm Xăng Dầu Trong Quá Trình Vận Hành

Đăng vào bởi Tuấn Anh

3 Lỗi Phổ Biến Và Thường Gặp Đối Với Trụ Bơm Xăng Dầu

Giới thiệu

Trụ bơm xăng dầu không chỉ là “trái tim” của cây xăng mà còn là cầu nối trực tiếp giữa cửa hàng và khách hàng, đảm bảo nhiên liệu được cung cấp an toàn, chính xác. Tuy nhiên, cũng giống như con người, bất kỳ thiết bị nào cũng sẽ “lão hóa” theo thời gian và phát sinh sự cố nếu thiếu bảo dưỡng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu 4 lỗi phổ biến nhất ở trụ bơm xăng dầu: từ nguy cơ sét lan truyền phá hỏng mạch điện, đến sai số đo lường, rò rỉ nhiên liệu và tình trạng màn hình, bàn phím điều khiển xuống cấp – những vấn đề có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và sự an toàn của toàn hệ thống.

Hiện tượng 1: Sét lan truyền làm hư hỏng thiết bị điện

Sét lan truyền là gì?

“Sét lan truyền” (lightning surge hoặc surge propagation) là hiện tượng khi một xung điện áp cực lớn sinh ra từ sét (trực tiếp hoặc gián tiếp) lan truyền qua đường dây điện, cáp tín hiệu hoặc hệ thống tiếp địa, gây hư hỏng nghiêm trọng cho thiết bị điện – điện tử như bo mạch, màn hình, cảm biến. Khi xảy ra, sét lan truyền tạo ra hiệu điện thế và điện áp đột ngột tăng vọt, vượt xa khả năng chịu đựng của linh kiện, khiến thiết bị gần như không có cơ hội thoát khỏi sự phá hủy nếu không có biện pháp bảo vệ.

Hình 1.1 minh họa bốn cơ chế chính mà sét có thể gây hại:

  • Sét đánh trực tiếp vào công trình hoặc vật thể cao.

  • Sét đánh vào đường dây trên không, truyền dòng điện nguy hiểm theo dây dẫn.

  • Sét tạo cảm ứng điện từ gây quá áp trong hệ thống dây dẫn gần đó.

  • Sét làm tăng điện áp đất, truyền ngược vào nhà và thiết bị.

 

Sét lan truyền trong thực tế. Nguồn: Analysis of Lightning Surge Protection, bởi Glen Zhu

Vì sao hệ thống xăng dầu dễ bị ảnh hưởng?

Trong trạm xăng, đường truyền thông RS485 giữa trụ bơm và tủ điều khiển đặc biệt nhạy cảm:

  • Chiều dài đường dây RS485 thường khá lớn, dễ “bắt” xung sét cảm ứng.

  • Cấu trúc xoắn đôi chỉ giảm nhiễu ở mức thông thường, không chịu nổi điện áp hàng kV.

  • Khi bị xung sét, bo mạch, bộ chuyển đổi tín hiệu, máy tính quản lý có thể hỏng nặng, mất kết nối vĩnh viễn.

Hậu quả: toàn bộ hệ thống quản lý bán hàng có thể bị mất liên lạc, dữ liệu không truyền về máy chủ, hoạt động kinh doanh gián đoạn. Trong tình huống xấu, còn có nguy cơ cháy nổ, mất an toàn điện.

Dấu hiệu nhận biết

  1. Thiết bị điện tử trong trụ bơm (bo mạch, cảm biến, mạch điều khiển) bị chập cháy, có mùi khét.

  2. Mất tín hiệu truyền thông giữa trụ bơm và tủ điều khiển trung tâm.

  3. Màn hình hiển thị, bàn phím hoặc đầu số điện tử tắt, nhấp nháy hoặc không phản hồi.

  4. Cò bơm nhiên liệu không xuất xăng, hệ thống ngưng hoạt động sau mưa giông.

Hậu quả

  • Gián đoạn kinh doanh, khách hàng không thể đổ xăng, thiệt hại doanh thu trực tiếp.

  • Giảm uy tín và lòng tin khách hàng khi sự cố lặp lại nhiều lần.

  • Tăng chi phí sửa chữa do nhiều linh kiện điện tử bị hỏng cùng lúc.

  • Rủi ro mất an toàn cho nhân viên nếu thiết bị chập điện chưa được cách ly.

Cách khắc phục và phòng tránh

Để giảm thiểu rủi ro do sét lan truyền, cần lắp đặt thiết bị chống sét lan truyền (SPD) cho cả đường nguồn điện và đường tín hiệu RS485. Hoàn thiện hệ thống tiếp địa đúng quy chuẩn với điện trở đất <10 Ω, đo kiểm định kỳ và liên kết toàn bộ điểm tiếp địa (trụ bơm, bồn chứa, mái che). Trang bị thêm UPS, bộ lọc nhiễu, aptomat chống rò (RCD) và cầu chì bảo vệ để ổn định nguồn và cô lập khi sự cố xảy ra. Thực hiện bảo trì, vệ sinh và kiểm định định kỳ bo mạch, cảm biến, bộ đo lưu lượng; thay thế linh kiện, dây dẫn bằng hàng chính hãng. Cuối cùng, nên hợp tác với đơn vị chuyên nghiệp trong lắp đặt – bảo trì hệ thống chống sét để đảm bảo hiệu quả bảo vệ và an toàn lâu dài.

“Xem thêm: Bo mạch chống sét và bảo vệ đường truyền RS485”

Hiện tượng 2: Sai số trong quá trình đo và hiển thị

Sai số đo lường là gì?

Sai số đo lường ở trụ bơm xăng dầu là hiện tượng số liệu hiển thị trên màn hình không trùng khớp với lượng nhiên liệu thực tế được bơm ra. Đây là một trong những sự cố phổ biến nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và doanh thu của cửa hàng xăng dầu.

Quy định kiểm định & giới hạn sai số cho phép (ĐLVN 10:2017)

Trường hợp kiểm định Giới hạn sai số lớn nhất cho phép Ghi chú
Kiểm định ban đầu ± 0,3 % Áp dụng cho cột đo mới lắp đặt, trước khi đưa vào sử dụng
Kiểm định định kỳ ± 0,5 % Thực hiện theo chu kỳ quy định của cơ quan đo lường
Kiểm định sau sửa chữa ± 0,5 % Sau khi thay thế hoặc hiệu chỉnh các bộ phận đo
Sai số giữa các phép thử tại cùng mức lưu lượng ± 0,15 % Đảm bảo tính ổn định của thiết bị
Tại lưu lượng tối thiểu (Vmin) Không vượt quá Emin (theo tiêu chuẩn quy định) Giá trị Emin được nêu cụ thể trong ĐLVN 10:2017

Ngoài ra, Thông tư 15/2015/TT-BKHCN quy định: lượng xăng dầu bán cho khách hàng không được vượt quá 1,5 lần giới hạn dương của sai số cho phép. Ví dụ, nếu sai số dương cho phép là +0,5 % thì mức tối đa không được vượt quá +0,75 %. Điển hình, ngày 21/8/2024, Đội Quản lý Thị trường số 6 – Cục QLTT Long An đã phát hiện một trụ bơm RON 95-III có sai số đo lên tới +4,5%. Bên cạnh đó, một trụ bơm dầu DO 0,05S II dù có giấy chứng nhận kiểm định của Trung tâm Ứng dụng Kỹ thuật vẫn vượt xa giới hạn cho phép, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín cửa hàng. (Nguồn: Long An: Phát hiện cột đo nhiên liệu xăng dầu có sai số phép đo vượt quá phạm vi cho phép)

Hình ảnh trạm xăng dầu

Nguyên nhân

Sai số trong đo lường và hiển thị của trụ bơm xăng dầu thường bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Phổ biến nhất là tình trạng bộ đo lưu lượng bị hao mòn sau một thời gian dài sử dụng, khiến khả năng ghi nhận thể tích nhiên liệu không còn chính xác. Bên cạnh đó, cảm biến lưu lượng bám bụi, cặn bẩn hoặc hư hỏng cũng làm tín hiệu truyền về bị sai lệch. Trong nhiều trường hợp, việc lắp đặt sai quy chuẩn kỹ thuật hoặc hiệu chuẩn không đúng quy định dẫn đến sự chênh lệch giữa số liệu hiển thị và thực tế. Ngoài ra, chất lượng nhiên liệu kém, lẫn tạp chất hoặc nước có thể gây kẹt, mài mòn các chi tiết cơ khí, làm sai lệch phép đo. Tất cả những nguyên nhân này nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời sẽ dẫn đến sai số vượt mức cho phép, gây thiệt hại cho cả khách hàng lẫn chủ cửa hàng.

Dấu hiệu nhận biết

  1. Lượng xăng hiển thị trên màn hình không khớp với thực tế khi kiểm tra bằng can đo.

  2. Khách hàng thường xuyên phản ánh sự chênh lệch số liệu.

  3. Kết quả kiểm định của cơ quan quản lý không đạt chuẩn.

Hậu quả

  • Mất uy tín và lòng tin khách hàng, ảnh hưởng đến thương hiệu cây xăng.

  • Nguy cơ bị xử phạt từ cơ quan quản lý do sai số vượt quá giới hạn cho phép.

  • Thiệt hại kinh tế cho chủ cửa hàng nếu lượng nhiên liệu thất thoát lớn.

  • Gián đoạn hoạt động kinh doanh khi trụ bơm phải ngưng để kiểm định, sửa chữa.

Cách khắc phục và phòng tránh

  • Thực hiện kiểm định và hiệu chuẩn định kỳ theo quy định pháp luật để đảm bảo độ chính xác.

  • Vệ sinh bộ đo lưu lượng và cảm biến thường xuyên nhằm tránh bụi bẩn, cặn dầu bám.

  • Sử dụng nhiên liệu sạch và bảo dưỡng bồn chứa để hạn chế tạp chất làm hỏng thiết bị.

  • Khi phát hiện sai số lớn, cần thay thế linh kiện chính hãng từ nhà sản xuất để đảm bảo độ bền và chính xác.

  • Hợp tác với đơn vị kiểm định – bảo trì uy tín để duy trì sự ổn định lâu dài.

“Xem thêm: Bộ số điện tử KPL – Bền bỉ và chính xác“

Hiện tượng 3: Rò rỉ nhiên liệu

Rò rỉ nhiên liệu là gì?

Rò rỉ nhiên liệu là tình trạng xăng, dầu thoát ra ngoài từ các ống dẫn, van, gioăng hoặc vòi bơm thay vì đi đúng đường dẫn vào phương tiện. Đây là sự cố nguy hiểm, không chỉ gây thất thoát mà còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao tại trạm xăng dầu.

Nguồn: Efficiency at the Pump – How to Save Money at the Gas Station bởi Jibarra

Nguyên nhân

  • Ống dẫn nhiên liệu xuống cấp, nứt gãy do thời gian sử dụng lâu dài hoặc tác động cơ học.

  • Gioăng, phớt cao su hư hỏng hoặc lão hóa, mất khả năng làm kín.

  • Van một chiều, van khóa hỏng, không còn đảm bảo độ kín khít.

  • Lắp đặt sai kỹ thuật, mối nối không đúng tiêu chuẩn.

  • Áp suất bơm quá cao làm nứt vỡ đường ống, gây rò rỉ.

Dấu hiệu nhận biết

  1. Xuất hiện mùi xăng, dầu nồng nặc quanh trụ bơm hoặc khu vực ống dẫn.

  2. Có vết ướt, loang dầu trên sàn hoặc xung quanh các mối nối.

  3. Đồng hồ đo nhiên liệu hiển thị bất thường so với lượng bơm thực tế.

  4. Khi quan sát vận hành, thấy giọt xăng/dầu rỉ ra ở đầu vòi bơm hoặc tại khớp nối.

Hậu quả

  • Nguy cơ cháy nổ nghiêm trọng do xăng dầu dễ bay hơi và bắt lửa.

  • Thất thoát nhiên liệu, gây thiệt hại tài chính cho chủ cây xăng.

  • Ảnh hưởng môi trường do xăng dầu ngấm xuống đất hoặc chảy ra hệ thống thoát nước.

  • Giảm uy tín và lòng tin khách hàng, nhất là khi sự cố rò rỉ xảy ra tại khu vực bơm.

Cách khắc phục và phòng tránh

  • Thường xuyên kiểm tra tình trạng ống dẫn, gioăng, phớt và các mối nối, thay thế ngay khi phát hiện dấu hiệu hư hỏng.

  • Sử dụng linh kiện đạt chuẩn, chính hãng, tránh hàng kém chất lượng dễ lão hóa.

  • Lắp đặt và vận hành đúng kỹ thuật, đảm bảo các mối nối kín khít.

  • Bảo dưỡng định kỳ hệ thống bơm và đường ống, đặc biệt là sau thời gian vận hành dài.

  • Trang bị thiết bị phát hiện rò rỉ chuyên dụng để kịp thời cảnh báo khi có sự cố nhỏ.

“Xem thêm: Đầu bắt ống, dây dẫn dầu“

Bởi Tuấn Anh, 13/9/2025

 

Tuấn Anh